Twoje fotki na fałszywym profilu. Nawet nie wiesz, co ci teraz grozi

Catfishing to praktyka polegająca na podszywaniu się pod inną osobę lub tworzeniu fikcyjnej tożsamości w celu wprowadzenia innych w błąd, zwłaszcza w kontekście internetowych relacji.  Jej celem może być oszustwo, wyłudzenie pieniędzy, zdobycie poufnych informacji lub po prostu manipulacja, w tym także emocjonalna. 

Sam catfishing niesie za sobą mnóstwo zagrożeń. Ofiarami przez ostatnie kilka lat padło wiele znanych osób. Część z nich straciła swój dobry wizerunek, podczas gdy inni utracili zaufanie swoich followersów czy fanów.  

Catfishing ma wiele motywów, w tym:

• manipulację emocjonalną - catfisherzy wykorzystują zdobyte na przestrzeni dni, miesięcy czy lat zaufanie ofiary i bawią się jej uczuciami. Catfisher może również chcieć kontrolować życie innych lub wpływać na ich codzienne prywatne wybory;
• oszustwo finansowe - niektórzy catfisherzy podszywają się pod bliskich w celu wyłudzenia pieniędzy lub innych wartościowych rzeczy od osoby oszukiwanej, w tym rodziny czy przyjaciół;
• ucieczkę przed rzeczywistością - catfisherzy szukają ucieczki od własnych problemów poprzez wcielenie się w fikcyjną postać, często poszukują uwagi, akceptacji lub wsparcia, których nie mogą uzyskać w rzeczywistości;
• zemstę lub żądzę wyrównania rachunków - dokonywanie catfishingu w celu zemsty lub wywołania szkód emocjonalnych jest kolejnym motywem tych działań. Niektórzy mogą traktować ten proces jako rodzaj rozrywki lub sposób na wypełnienie czasu wolnego.

Ofiarą catfishingu można paść w zasadzie wszędzie, nie tylko na portalach randkowych, ale nawet w grach wideo i tam, gdzie nikt nie mógłby się tego spodziewać. 

Portale społecznościowe - catfisherzy działają na platformach takich jak Facebook, Instagram, Twitter czy LinkedIn. Ludzie nawiązują na nich różnego rodzaju relacje online, co samo w sobie stanowi łakomy kąsek dla każdego oszusta. 

Strony i aplikacje randkowe - serwisy i aplikacje randkowe, taki jak Tinder czy Badoo, są częstym miejscem działania catfisherów. Oszuści podszywają się pod inne osoby poszukujące bratniej duszy, aby nawiązać romantyczne lub towarzyskie relacje z ofiarą.

Komunikatory internetowe - wirtualne komunikatory, takie jak WhatsApp, Messenger czy Snapchat, to szczególnie atrakcyjne środowiska dla oszustów. Cechuje je niska wykrywalność, a duże potencjalne zyski dla catfishera.

Fora internetowe i grupy dyskusyjne - w społecznościach online, w których ludzie dzielą się swoimi zainteresowaniami, doświadczeniami lub problemami, również spotkać osoby dokonujące catfishingu. Niestety zwykle działają bardzo destrukcyjnie, gdyż oszuści doskonale znają charakterystykę danego miejsca.

Gry online i platformy gamingowe - w świecie gier online, w którym gracze komunikują się ze sobą, również istnieje ryzyko stania się ofiarą catfishingu. Na ten problem najbardziej narażona jest młodzież. Zwykle jednak nie stanowi zbyt dużego zagrożenia, jeśli kontakt w grze nie przedostanie się do sfery prywatnej.

Catfishing, niezależnie od rezultatu czy pobudek, zawsze jest nieetyczny. A czy jest nielegalny? Jak się okazuje - tak, podszywanie się pod inne osoby w celu osiągnięcia wyrządzenia szkód jest karalny. Wskazuje na to art. 190a § 2 kodeksu karnego (uporczywe nękanie, kradzież tożsamości). To pewna zaleta, dzięki której catfishera można zgłosić na policję i oczekiwać działań ze strony służb.

Jest także druga, znacznie gorsza strona medalu. Catfishing bez wyrządzenia poszkodowanemu szkody nie nosi znamion przestępstwa. To oznacza, że jeśli w procederze nikt nie ucierpiał, a catfisher nie uzyskał z tego tytułu żadnych dóbr materialnych, nie będzie ścigany przez organy w Polsce. Bowiem wedle prawa nie wyrządził nikomu szkody.

Niestety catfisherzy potrafią doskonale zacierać ślady, zwykle także skutecznie chronią swoją prawdziwą tożsamość w celu uniknięcia odpowiedzialności za wyrządzone szkody. W rezultacie zebranie materiału dowodowego bywa uciążliwe i żmudne, czasami wręcz niemożliwe. Dlatego należy zachować ostrożność.